Z przyjemnością prezentujemy raport pt. „Energy Literacy for Inclusion: A Research Report on Learning with Marginalised Communities”, będący efektem międzynarodowego projektu badawczego prowadzonego w pięciu krajach europejskich. Naszym celem było zrozumienie, w jaki sposób młodzi ludzie z doświadczeniem marginalizacji uczą się o energii, jakie napotykają bariery oraz jakie formy edukacji są dla nich najbardziej dostępne, angażujące i sensowne.
Głosy, które rzadko się słyszy
Mimo ograniczonego dostępu do zasobów i przestrzeni decyzyjnych, osoby uczestniczące wykazały ogromną chęć zrozumienia tego, jak działa świat: skąd bierze się energia, kto podejmuje decyzje, co można zmienić i kto ponosi koszty obecnego systemu.
Zamiast skupiać się wyłącznie na technicznych aspektach, zaprosiliśmy młodzież do wspólnego myślenia o energii jako sprawie społecznej i politycznej. Uczyliśmy się poprzez działania: tworzyliśmy mapy energetyczne osiedli, analizowaliśmy codzienne zużycie prądu, tworzyliśmy własne kampanie społeczne.
To podejście – oparte na współpracy, uznaniu różnorodnych doświadczeń i uczeniu się poprzez działanie – okazało się kluczowe dla budowania włączającej edukacji.
Dlaczego energia?
Transformacja energetyczna i sprawiedliwość klimatyczna to dziś jedne z najważniejszych wyzwań społecznych. Aby młodzi ludzie mogli aktywnie uczestniczyć w tych procesach, potrzebują wiedzy i kompetencji – nie tylko technicznych, ale także społecznych, etycznych i obywatelskich. To właśnie na tym przecięciu skupia się pojęcie energy literacy – rozumiane jako zdolność do rozumienia, krytycznej oceny i działania w sprawach związanych z energią.
Co z badań wynika?
Raport pokazuje, że młodzież z grup marginalizowanych – m.in. z doświadczeniem migracji, z mniejszym kapiatłem społeczno-ekonomicznym, z doświadczeniem niepełnosprawności czy pochodząca z obszarów peryferyjnych – często nie ma dostępu do wysokiej jakości edukacji klimatyczno-energetycznej. Mimo to wykazuje ogromną chęć do uczenia się i działania, pod warunkiem że formy edukacji są bliskie ich doświadczeniu i otwarte na dialog.
Co działa?
W badaniu zidentyfikowaliśmy szereg praktyk, które wzmacniają inkluzywność edukacji o energii:
- warsztaty oparte na doświadczeniu uczestników – np. śledzenie zużycia energii w domu czy planowanie wspólnotowych działań,
- użycie narzędzi cyfrowych – pod warunkiem że są one intuicyjne i dostępne,
- podejście partycypacyjne – młodzież nie tylko „uczy się”, ale współtworzy wiedzę, scenariusze działań i rekomendacje.
Co dalej?
Raport zawiera również praktyczne rekomendacje dla edukatorów, decydentów i organizacji społecznych. Podkreślamy, że edukacja energetyczna może (i powinna!) być przestrzenią włączania, budowania sprawczości i wzmacniania głosu młodych ludzi.